Duurzaam verwarmen in Beerendrecht

Deel 3 van 3 (verduurzamen in Beerendrecht Alphen aan den Rijn)

Minder gas nodig met hybride warmtepomp

Door Wim Nagtegaal

Eind januari 2021 is de hybride warmtepomp geïnstalleerd. Dat was tijdens de corona-epidemie. Wegens de geldende regels was het niet de bedoeling om de installateurs op de vingers te kijken. Helaas zijn er toen een paar dingen niet goed gegaan, waarvoor ik ze dus terug heb moeten laten komen om het alsnog wel goed te doen. Zo hing een buffervat ongeveer tegen de wasmachine aan, wat bij het trillen van de machine problemen kan geven. Oftewel: spreek bij een installatie alles goed door en houd het ook goed in de gaten.

Daling gasverbruik

De warmtepomp draait nu geruime tijd. De belangrijkste vraag is natuurlijk: bespaar je gas? Het antwoord is: ja, je bespaart zeker gas. In de grafiek hieronder zie je het gasverbruik per graaddag. Dit is een methode om je gasverbruik te zien in verhouding tot de buitentemperatuur. Zie het als een correctie voor een koude of minder koude winter.

De daling van 2017 kwam door het vervangen van de cv-ketel, de daling in 2019 door het vervangen van het glas. In 2021 zie je vervolgens dus een grote daling in het gasverbruik door de warmtepomp. De warmtepomp verbruikt natuurlijk stroom. Het voordeel is wel dat de pomp een hoog rendement heeft, tot wel 400%, omdat hij warmte uit de buitenlucht gebruikt. Dus 1kW aan stroom geeft 4kW aan warmte. In onderstaande grafiek kun je dit mooi zien.

In de zomer is de warmtepomp niet nodig en is het rendement dus even ‘0’. In het voorjaar en najaar is het rendement het hoogst, want dan heb je nog wat hogere buitentemperaturen. In de winter, als het buiten rond of onder het vriespunt is, neemt het rendement wel af. Het rendement heb ik laten berekenen door het stroomverbruik te meten en de door de warmtepomp bepaalde warmteafgifte te gebruiken.

Hoeveel bespaar je?

Nu vraagt iedereen zich natuurlijk af: hoeveel bespaar je eigenlijk met een warmtepomp? Dat is niet zo eenvoudig te beantwoorden, omdat dit sterk afhankelijk is van onder andere je energiecontract: betaal je veel of weinig voor je gas en elektra? In de warmtepomp kun je wel je de gas- en elektraprijzen instellen, zodat bij het kiezen tussen gas en elektra hier rekening mee wordt gehouden. Na de oproep van de overheid om gas te besparen, hebben we de thermostaat iets lager gezet: dat telt ook mee. Inmiddels zijn er weer nieuwe en betere hybride warmtepompen op de markt en dat heeft eveneens invloed. In zijn algemeenheid gezegd bespaar je wel op je energiekosten. Maar of je kunt zeggen dat je het in ‘x’ jaren gaat terugverdienen, is van veel factoren afhankelijk.

Enkele cijfers

Op de site van MilieuCentraal kwam ik deze getallen tegen: voor een matig geïsoleerde hoekwoning is de geschatte besparing op je energierekening € 625 per jaar. Voor nog meer voorbeelden kun je hier kijken: MilieuCentraal hybride warmtepomp. Bij een langlopend onderzoek van de Vereniging Duurzame Warmte onder 174 huishoudens met een hybride warmtepomp kwam men op een besparing van € 1018 per jaar op de energierekening. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft een ‘Transitievisie Warmte’ gemaakt. Onze buurt staat voor 2035-2050 op de planning, dus op korte termijn valt er niets te verwachten aan maatregelen voor onze buurt om van het gas af te gaan. Zie voor meer informatie: Transitievisie Warmte Alphen aan den Rijn.

Aandachtspunten

• Isolatie, isolatie en nog eens isolatie: In een niet goed geïsoleerd huis gaat het niet goed werken! Als de isolatie niet goed is, dan is er bij koud weer zo veel energie nodig om te verwarmen, dat de hybride warmtepomp de cv-ketel zal inschakelen. Een aardige test is om de keteltemperatuur op 50 graden te zetten. Als het dan ’s winters goed warm wordt, kun je gaan nadenken over een warmtepomp. Lukt dat niet, ga dan eerst naar je isolatie kijken.
• Het afgiftesysteem: dat zijn je radiatoren, convectorput en vloerverwarming. Bij gebruik van een warmtepomp is de watertemperatuur lager dan bij een gewone cv-ketel. Je afgiftesysteem moet hier wel mee overweg kunnen. Vloerverwarming is dan ideaal, omdat dat systeem juist met een lage temperatuur werkt. Normale radiatoren zijn niet erg geschikt, want die werken het beste met een hogere watertemperatuur. Er zijn speciale lage temperatuur radiatoren op de markt, voor het gebruik bij een (hybride) warmtepomp. Bij een niet-hybride warmtepomp (dus zonder cv-ketel) kan de temperatuur wel hoger zijn dan bij een hybride versie. Let dus goed op je afgiftesysteem. Een goede installateur zal bij zijn advies hier ook rekening mee houden.
• Je stookgedrag: Als je ’s nachts je verwarming heel laag zet en ’s morgen of ’s avonds weer hoog, moet er een groot verschil in temperatuur worden weggewerkt. De hybride warmtepomp kan niet het vermogen leveren om dat snel te doen en zal dus de cv-ketel bijschakelen. Resultaat: je verbruikt meer gas. Probeer dus het verschil te beperken tot een paar graden en verwarm in kleine stapjes. Dus niet ineens van 17 naar 21 graden maar doe het in stapjes van een halve of hele graad. Kijk naar je gasverbruik of let op dat de cv-ketel niet telkens gaat branden.

Samenvattend

We kunnen dus zeggen dat je eerst naar je isolatie moet kijken, voordat je een hybride warmtepomp kunt gaan overwegen. Bij de isolatie kun je het beste eerst naar het glas kijken. In onze buurt zal meestal standaard dubbelglas zijn gebruikt. In deel 1 van mijn artikelreeks stond een mooi grafiekje van het effect van isolatie van je glas. Als het buiten 0ºC is en binnen 20ºC, dan is het bij gewoon dubbel glas 13ºC bij het raam en bij HR++ glas al 17ºC. Bij HR+++ glas wordt dat 18,5ºC.

Thuisaccu

Een paar jaar geleden hebben we de oude twaalf zonnepanelen van 250 Wp vervangen door veertien nieuwe panelen van 420 Wp met micro-omvormers (in verband met schaduw). De opbrengst is spectaculair omhoog gegaan van 2600 kWh naar 4300 kWh per jaar. Om iets zinnigs met al die stroom te doen, hebben we inmiddels een thuisaccu laten installeren. Het is leuk om te zien dat er dus vele dagen zijn zonder netto stroomverbruik. Als je straks niet meer kunt salderen, is een thuisaccu interessant. Let wel op dat je niet je zomerstroom op kunt slaan om in de winter te gebruiken, iets wat met salderen dus eigenlijk wel het geval was. Met de huidige terugleverkosten is het salderen ook al minder interessant geworden. Over alle zonnestroom die je zelf opwekt en gebruikt om je thuisaccu te laden, betaal je geen terugleverkosten meer, omdat je die stroom niet teruglevert maar zelf gebruikt. Over thuisaccu’s valt nog veel te vertellen, maar dat doe ik in een volgend artikel.

Home Assistant

Ben je nieuwsgierig naar hoe ik al mijn getallen verzamel? Het antwoord is: ‘Home Assistant’, een gratis stuk software van Nederlandse bodem. Met meer dan 500.000 gebruikers en geen privacyrisico’s (alles staat lokaal) is dit zeker een aanrader! Ook heel handig om alles wat mogelijk slim is in je huis aan te sturen en in de gaten te houden. De meeste zonnepanelen en thuisaccu’s kun je koppelen, zoals ook je slimme meter. Hiervoor heb je wel wat extra apparaatjes nodig, maar de kosten daarvan zijn niet bijzonder hoog.